Ik was een weekje in de VS om poolshoogte te nemen van nieuwe ontwikkelingen in Washington. De meeste aandacht ging uit naar de ambities van de Obama administratie op het gebied van nucleaire ontwapening. Het gonst al maanden in Washington dat de nieuwe president met radicale voorstellen komt omdat hij zich tijdens zijn verkiezingscampagne heeft uitgesproken voor de zogenaamde nuloptie - de verwijdering van alle kernwapens. Dat is ook het streven van Max Kampelman die het opmerkelijke initiatief heeft genomen een aantal vooraanstaande en bepaald niet linkse prominenten, waaronder Henry Kissinger, openlijk te laten uitspreken voor dit plan.

De naam Kampelman zal de meeste weinig zeggen maar wie zich de geschiedenis van de kruisraketten herinnert, weet misschien nog dat de toenmalige president Reagan zich in de onderhandelingen met de Russen over het voorkomen van de plaatsing van nieuwe kernwapens in Europa liet bijstaan door een slimme onderhandelaar: Max Kampelman. Hij is inmiddels 89 maar houdt nog steeds kantoor bij een sjiek advocatenbedrijf waar hij ons ontvangt. Hij legt uit dat de term nuloptie helemaal niet zo nieuw is want dat was ook de uitkomst van de gesprekken met de Sovjet Unie in de tachtiger jaren van de twintigste eeuw: de middellange afstandswapens zijn er nooit gekomen. Daarop baseert hij zijn optimisme over de mogelijkheden tot een totale uitbanning van alle kernwapens te komen. Hij wil een radicale aanpak en niet een van stapje-voor-stapje. De VN moeten het initiatief nemen tot een verbod van kernwapens naar analogie van het reeds bestaande wereldwijde verbod van chemische en biologische wapens. Vervolgens moet de VN Veiligheidsraad afspraken maken hoe de ban zal worden ge?mplementeerd. Kampelman geeft toe dat daarbij het grootste probleem zal zijn hoe, zoals hij het uitdrukt, ?cheating?kan worden voorkomen. Maar dat is vooral een technische kwestie meent hij.

Zijn oplossing lijkt simpel maar ik kreeg uit de vele gesprekken die we in New York en Washington over dit thema voerden, het idee dat er veel steun voor is. Weliswaar bevat het Verdrag tegen de Verspreiding van Kernwapens een bepaling dat de zogenaamde erkende kernwapenstaten als de VS moeten streven naar algehele ontwapening, maar weinigen geloven dat dit binnen handbereik ligt. Dus toch maar de kleine stapjes. Er zijn de afgelopen jaren veel voorstellen gedaan en enkele daarvan wil ik met name noemen. De ratificatie van het verbod van kernproeven moet nu eindelijk afgerond worden zodat de nalevingprocedures in werking kunnen worden gesteld. De Amerikanen en de Russen gaan dit jaar praten over de verlenging van het verdrag over de strategische kernwapens en daarbij zal ook over lagere aantallen gesproken moeten worden. De VS zou het besluit moeten nemen om de laatste tactische kernwapens uit Europa te verwijderen. De NAVO strategie leunt nog steeds zwaar op de afschrikkingdoctrine; deze moet worden aangepast met de verklaring dat kernwapens nooit als eerste zullen worden ingezet. Steeds meer landen overwegen de toepassing van kernenergie voor vreedzaam gebruik en dat is niet verboden maar draagt wel het risico van ongecontroleerd militair gebruik in zich. Een van de manieren om dat laatste te vermijden is het onder internationale controle brengen van alle splijtstof, ook verrijkt uranium. Aan zo?n regime zou ook een land als Iran onderworpen worden. Al deze idee?n bij elkaar vormen nog geen nuloptie, maar uitvoering ervan zou wel een grote stap vooruit zijn.