Onzichtbare grenzen

Gisteravond passeerde ik, op weg naar Bratislava, voor de laatste keer de grenscontrole tussen Oostenrijk en Slowakije. Op 21 December wordt die opgeheven wanneer Slowakije met 8 andere nieuwe EU-lidstaten toetreedt tot het Schengengebied. Maar alle grenzen zijn daarmee niet verdwenen. We zijn met een delegatie van de PES fractie in het land om te praten over nieuwe spanningen tussen de Slowaken en de Hongaarse minderheid.

Vanavond passeerde ik, op weg naar Bratislava, voor de laatste keer de grenscontrole tussen Oostenrijk en Slowakije. Op 21 December wordt die opgeheven wanneer Slowakije met 8 andere nieuwe EU-lidstaten toetreedt tot het Schengengebied. Maar alle grenzen zijn daarmee niet verdwenen. We zijn met een delegatie van de PES fractie in het land om te praten over nieuwe spanningen tussen de Slowaken en de Hongaarse minderheid.


Ik was tot 2004 in het Europees Parlement verantwoordelijk voor de onderhandelingen met Slowakije over EU-lidmaatschap. We besteedden veel aandacht aan de situatie van de minderheden. De Hongaren hadden terecht klachten over gebrek aan culturele rechten. Deze zijn toen onder Europese druk aanzienlijk verbeterd. Een vicepremier van Hongaarse afkomst was meestal onze gesprekspartner. Vanuit die positie kon hij de belangen van zijn mensen uitstekend vertegenwoordigen.

De man voert nu de Hongaarse oppositie aan omdat zijn partij geen deel meer uitmaakt van de regering. We dachten in 2004 dat de meeste problemen opgelost waren en maakten ons veel meer zorgen over een andere grote minderheid: de Roma. Die waren (en zijn) er veel slechter aan toe en van beloften van dezelfde vicepremier om hun lot te verbeteren is niet veel terecht gekomen.

Maar we zijn niet vanwege de Roma in Bratislawa. Net als in veel andere nieuwe lidstaten is na toetreding tot de EU een discussie over het verleden ontstaan. Voordien werd dat blijkbaar vermeden om de onderhandelingen niet te belasten. Ik ben in ieder geval nooit aangesproken op een kwestie die in het geval van Tsjechie wel speelde: de Benes-Dekreten.

Na WO II zijn veel Duitsers maar ook Hongaren uit Tsjechoslowakije verdreven. De legale basis daarvoor vormden decreten van de toenmalige president Benes. Veel Hongaren raakten hun bezittingen kwijt en de leider van de Hongaarse minderheid stelde dit onlangs ter discussie waarop het Slowaakse parlement ze herbevestigde. Ook dat zette de verhoudingen onder druk.
Alle grenzen zijn blijkbaar nog niet opgeheven. Het verleden oprakelen met allerlei claims heeft geen zin, maar het ontkennen ervan evenmin. Bij voorbaat iemand gelijk geven doen we niet. Daarom zijn we naar Slowakije gekomen om met iedereen te praten.

Nationale spanningen ondermijnen Europa en ook het politiek functioneren van het EP. Partij kiezen betekent bijdragen aan escalatie terwijl het juist onze rol is om bruggen te slaan.
Terug

Download

'Politics of the Past: The Use and Abuse of History'

Onder redactie van Jan Marinus Wiersma en Hannes Swobonda

Download

'Peace and Disarmament: A world without Nuclear Weapons'

Onder redactie van Jan Marinus Wiersma en Hannes Swobonda

Download

'Democracy, Populism and Minority Rights'

Onder redactie van Jan Marinus Wiersma en Hannes Swobonda

Download

'Travels among Europe's Muslim Neighbours: The Quest for Democracy'

van Jan Marinus Wiersma en Joost Lagendijk