Nee is nog niet het einde.
Het Ierse nee tegen het Verdrag van Lissabon roept een aantal lastig te beantwoorden vragen op. Wat te doen als alle andere lidstaten wel ratificeren? Mag Ierland, hoewel het wellicht formeel daartoe gerechtigd is, noodzakelijke hervormingen blokkeren? Niet zomaar, denk ik.
Het land zal een inspanning moeten doen uit de problemen te komen. Het is de Ierse regering die dat het best kan formuleren. Onderhandelingen over weer een nieuwe tekst lijken me zinloos. Na het Franse en Nederlandse 'nee' tegen de eerste versie (de "grondwet") is met veel moeite een tweede tot stand gekomen waarbij rekening is gehouden met de motieven van de nee-stemmers.
Deze week vergaderen de regeringsleiders in Brussel. Daar kan Ierland aangeven wat het als vervolg voor ogen heeft. Intussen lijkt het me verstandig het land niet politiek te isoleren maar evenmin het verdrag dood te verklaren. Daarom moet de ratificatie worden afgehandeld in die landen waar dat nog niet gebeurd is. Aan het eind van dit jaar hebben we dan een volledig beeld. Die tijd kunnen we gebruiken om samen met de Ieren een creatieve oplossing te vinden.
Een eerste analyse van de Ierse stemuitslag bevestigt weer eens het beeld van een EU die als een bedreiging wordt gezien en te weinig zichtbare resultaten oplevert voor veel werkende mensen. Het paradoxale is evenwel dat het verdrag van Lissabon de EU de instrumenten moet geven om dit beeld te doorbreken.